Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar

CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLAR

Bir sürü bakteri, parazit, virüs, mantar cinsel yolla geçen hastalıklara sebebiyet vermekte. Bu hastalıkların görülme oranı ise bütün dünyada hızlı bir biçimde artmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) her gün dünyada 1 milyondan fazla yeni vakanın meydana geldiğini söylemektedir. Bugün için tanımlanmış 25’in üzerinde mikroorganizmanın cinsel yolla bulaşarak ve hastalıklara sebebiyet verdiğini saptanmıştır.

ÜRETRİT

Üretra denilen idrarı keseden dışarıya taşıyan, boru biçimindeki organın iltihaplanması sonucunda oluşan hastalıktır.

Etkenler: Neisseria Gonorrhoeae (Bel Soğukluğu/Gonore), Chlamydia Trachomatis (Klamidya), Ureaplasma Urealyticum, Trichomanas Vaginalis, Herpes Simplex Virus, Mycoplasma Genitalium

Belirtileri: Vajinadan veya penisten gelen akıntı, idrar yaparken yanma, sık sık idrar yapma, idrar kanalında kaşıntı

Tanı: Akıntı örneği incelemesi yapılırken iltihap hücrelerinin (mikroskobik incelemede x1000 ≥ 5 lökosit/hpf) şeklinde gözlenmesi durumunda üretrit tanısı konulur. Ek olarak tanı için ilk iş gram boyama yapılmasıdır. Gram boyamada gram negatif diplokoklar gözlemlenirse etken Gonore’dir (Bel Soğukluğu). Gözlenmezse non-gonkoksik üretrit olarak kabul edilir. Bir parazit olan trikomanas direk mikroskop ile seyredilebilir. Akıntı kültürü, antikor testleri ve PCR gibi metotlarla etken ajan ayırımı yapılabilmektedir.

Tedavi: Tespit edilmiş etkene göre duyarlı antibiyotik tedavisi başlanır. Gonore tedavisinde sefalosporin, azitromisin ve kinolon grubu antibiyotikler; non-gonokoksik üretritlerde doksisiklin, azitromisin, eritromisin grubu; trikomanas enfeksiyonları görüldüğünde ise  metranidazol tedavisi tercih edilir. Ek olarak eş tedavisi de kesinlikşe yapılmalıdır. Fakat tedavide asıl amaç “korunma yani güvenli cinsel birliktelik” üzerine olmalıdır.

Komplikasyonlar (İstemmeyen Yan Etkiler): Eğer hastalık tedavi edilmezse idrar yolu darlıkları, kısırlık, prostatit, testis iltihabı (epididimorşit), menenjit, endokardit gibi istenmeyen durumlara yol açabilir.

GENİTAL HERPES (UÇUK)

Genital Herpes (Uçuk), herpes simpleks virüsün (HSV) sebebiyet verdiği, cinsel yolla geçen bir enfeksiyondur. Sıklıkla HSV-2 olmak üzere her iki tip HSV de genital uçuk sebebi olabilir (HSV-2: %85-90, HSV-1: %10-15).

Belirtileri: Virüs geçtikten sonra belirtilerin gözükmesi 1-26 günlük (ortalama 4 gün) gibi bir zaman almaktadır. Olguların %75’lik kısmında virüs hiçbir belirti göstermemektedir. Virüsün ilk yaptığı enfeksiyonda gösterdiği belirtiler ile ileri zamanda tekrarlayan ataklarda oluşturduğu belirti şikayetler farklıdır.

İlk Atak: Genital bölge ve çevresinde veya anüs etrafında ağrılı su dolu kabarcıklar (vezikül)

Kasık bölgesinde ağrılı şişlik (lenfadenopati)

Nezleye benzeyen şikayetler, ateş, baş ağrısı, eklem ağrıları

Tekrarlayan Atak: Genital bölgede veya anal bölgede oluşan ülsere lezyonlar

Nasıl Bulaşır: Genital herpes, bu hastalığı olam bir kişiyle gerçekleştirilen vajinal, oral (ağız yoluyla) veya anal (makat yoluyla) ilişki yaşanması halinde bulaşabilir. Erkekten kadına bulaşma ihtimali, kadından erkeğe bulaşma ihtimalinden daha yüksek orandadır. Bu enfeksiyon dünya çapında 15-50 yaş arası her 5 kadından 1’de görülürken, erkeklerde bu oran 9 kişiden 1’de olarak saptanmıştır. Korunmak için kondom kullanmak risk durumunu indirgese de kesin bir koruyuculuk söz konusu değildir.

Tanı: Fizik muayane ve laboratuar testleri (viral kültür, PCR testi, kanda antikor bakılması) ile tanısı koyulur.

Tedavi: Antiviral ilaçlar (asiklovir, valasiklovir) bu sebeple kullanılır. Bu ilaçlar lezyonların daha seri ortadan kalkmasını, atakların sayı ve şiddetinin azalmasını sağlamaktadır.

GENİTAL SİĞİL (KONDİLOM)

Etken HPV’dir (Human Papilloma Virus)

Otuzu geçik tipi genital sistemi enfekte eder.

Görünür genital siğiller tipik olarak HPV Tip 6 ve 11 tarafından meydana gelir.

HPV ile ilişkili kanserlerden (serviks, penis, anal kanserler) ise en çok Tip 16 ve 18 gibi sessiz izleyenler sorumludur.

En fazla cinsel temas ile (vajinal, oral, anal) geçer fakat cinsel temas olmadan da bulaşması söz konusudur (elle temas, ortak jilet veya iç çamaşırı kullanımı, anneden bebeğe vb).

Birçoğu herhangi bir belirti göstermeden sessiz (asemptomatik) seyreder. (%70)Bulaştıktan sonrası lezyonların ortaya çıkması (inkübasyon süresi) 3 hafta – 8 ay aralığındadır.

 Tanı: Papillamatöz (karnabahar görünümlü) kahverengi veya kırmızımsı lezyonların gözlemlenmesiyle birlikte tanı konulur. Lezyon görünmeyen hastalarda ise genital bölgeye %3 ile %5’lik asetik asid tatbikiyle birlikte kondülomlar beyaz alanlar olarak seyredilir (rutin önerilmez). HPV-DNA ile subtiplendirme yapılabilir, falat sık kullanılmaz.

Biyopsi yapalır mı?

Rutin biyopsi yapılması önerilmez. Fakat atipik görünüşlü, pigmente, sert veya ülsere siğillere, İmmün yetmezliği ve tedavi sonrası iyileşme göstermeyen lezyonlara biyopsi önerilir.

HPV Aşısı

Koruma amaçlı, 9–26 yaş arası kadınlara uygulanır (erkeklere de uygulanabilir). Sekiz tip HPV virüsü barındırır. 6 ay içinde 3 doz şeklinde uygulanır.

Tedavi

HPV enfeksiyonunu vücuttan atacak veya temizleyecek bir tedavi metotu bulunmamaktadır fakat virüslerin %90’ı iki yıl içerisinde kendiliğinden vücuttan kaybolmaktadır. Virüs yok edilemese dahi genital siğiller çeşitli yollarla yok edilebilir.

Elektrokoterizasyon: lokal anestezi ile o bölge uyuşturularak lezyon elektirik akımı aracıyla yakılır.

Kriyoterapi: siğil sıvı nitrojen ile dondurularak ortadan kaldırılır.

Kremler: siğil dokusunu kimyasal olarak yakar

Genital siğili olan kadınlar seviks kaneri açısından taramaya alınmalıdır.

Aynı şekilde anal kondülomu olan riskli hastalar (HIV, transplant vb) anal sitoloji ile rutin taranma yapılmalıdır. Peniste idrar deliğinde lezyonu olanlar üretra ya da kese tutulumu yönünden sistoskopik incelemeye alınmalıdır.

---

CİNSEL YOLLA BULAŞAN DİĞER HASTALIKLAR:

AIDS (HIV)

HEPATİT (HBV & HCV)

FRENGİ (SİFİLİZ)

YUMUŞAK ÇIBAN (ŞANKROID)

DONAVANOZ (GRANULOMA INGUINALE)

UYUZ (SCABIES)

KASIK BİTİ (PEDICULOSIS PUBIS)